Erişilebilir Web İçeriği Nedir?
22 Mayıs 2025
Yazılım
Erişilebilir web içeriği, Web İçeriği Erişilebilirlik Yönergeleri (WCAG) tarafından yönlendirilen çeşitli fiziksel, duyusal veya bilişsel engelli kişiler tarafından kolayca kullanılabilen web siteleri tasarlamak anlamına gelir.
Herkese merhaba,
Bu yazımda sizlere modern web tasarımının anayasası niteliğinde olan Erişilebilir Web İçeriği Yönergeleri (Web Content Accessibility Guidelines) hakkında kısaca bilgi vermek istiyorum.
Bu yönergeler, özellikle front-end web geliştirme tarafında tüm kitlelere nasıl kolay bir şekilde ulaşabileceğimizi açıklar. Çeşitli bedensel engellere sahip kullanıcıların websitenizi zorlanmadan kullanabilmesini sağlamak, buradaki en temel amaçtır. Bu yönüyle yönergeler, web tasarım noktasında insani yaklaşımı vurgulamaktadır.
Bu yazımda sizlere modern web tasarımının anayasası niteliğinde olan Erişilebilir Web İçeriği Yönergeleri (Web Content Accessibility Guidelines) hakkında kısaca bilgi vermek istiyorum.
Bu yönergeler, özellikle front-end web geliştirme tarafında tüm kitlelere nasıl kolay bir şekilde ulaşabileceğimizi açıklar. Çeşitli bedensel engellere sahip kullanıcıların websitenizi zorlanmadan kullanabilmesini sağlamak, buradaki en temel amaçtır. Bu yönüyle yönergeler, web tasarım noktasında insani yaklaşımı vurgulamaktadır.
Dört Temel Prensip
Website içeriğinin yönergelere uyumlu olabilmesi için dört temel prensip bulunmaktadır.
1. Algılanabilirlik
Website içerisindeki bilgiler, tüm kullanıcılar tarafından algılanabilir olmalıdır. Örneğin, HTML dosyası içerisinde resim etiketleri için 'alt' niteliğini kullanarak resmin ne içerdiğini tanımlayabilirsiniz veya videolar içerisine çeşitli altyazılar ekleyebilirsiniz (gürültülü ortamlarda kullanıcı deneyimini ciddi oranda arttırır).
2. Çalıştırılabilirlik
Kullanıcı, site içerisinde varmak istediği noktaya kolay bir şekilde ulaşabilmelidir. Örneğin, kullanıcının klavye kullanarak da yönlendirilebilmesini sağlayabilir, veya etkili bir site içi yönlendirme sistemi kurabilirsiniz.
3. Anlaşılabilirlik
Tabiri caizse kullanıcı istediği bilgiye eliyle koymuş gibi ulaşabilmelidir. İçerikleriniz öngörülebilir ve göz yormayan şekilde olmalıdır. Bu yüzden vurgulamaları doğru yapmalı, renk kullanımına dikkat etmeli ve abartıdan kaçınmalısınız.
4. Sağlamlık
Websitenizin engelliler için destekleyici teknolojilere uyumlu olması çok önemlidir. Örneğin, website içeriklerinin ekran koruyucularla uyumlu çalışmasını sağlayabilirsiniz. Bu bana göre websitenizin kalitesini artıracak çok önemli bir detaydır. İnce düşünce göstergesidir.
1. Algılanabilirlik
Website içerisindeki bilgiler, tüm kullanıcılar tarafından algılanabilir olmalıdır. Örneğin, HTML dosyası içerisinde resim etiketleri için 'alt' niteliğini kullanarak resmin ne içerdiğini tanımlayabilirsiniz veya videolar içerisine çeşitli altyazılar ekleyebilirsiniz (gürültülü ortamlarda kullanıcı deneyimini ciddi oranda arttırır).
2. Çalıştırılabilirlik
Kullanıcı, site içerisinde varmak istediği noktaya kolay bir şekilde ulaşabilmelidir. Örneğin, kullanıcının klavye kullanarak da yönlendirilebilmesini sağlayabilir, veya etkili bir site içi yönlendirme sistemi kurabilirsiniz.
3. Anlaşılabilirlik
Tabiri caizse kullanıcı istediği bilgiye eliyle koymuş gibi ulaşabilmelidir. İçerikleriniz öngörülebilir ve göz yormayan şekilde olmalıdır. Bu yüzden vurgulamaları doğru yapmalı, renk kullanımına dikkat etmeli ve abartıdan kaçınmalısınız.
4. Sağlamlık
Websitenizin engelliler için destekleyici teknolojilere uyumlu olması çok önemlidir. Örneğin, website içeriklerinin ekran koruyucularla uyumlu çalışmasını sağlayabilirsiniz. Bu bana göre websitenizin kalitesini artıracak çok önemli bir detaydır. İnce düşünce göstergesidir.
Üç Erişilebilir Website Seviyesi
Website içeriklerinin erişilebilirlikleri (WCAG Levels) üç madde şeklinde kategorize edilmiştir.
Seviye A (Minimum Erişilebilirlik)
Seviye A (Minimum Erişilebilirlik)
- Seviye AA (Tavsiye Edilen Standart)
- Seviye A'daki tüm özellikleri kapsar ve erişilebilirliğin kapsamını genişleterek daha geniş bir kullanıcı kitlesine ulaşmayı hedefler.
- En sık kullanılan tasarım sistemidir. ADA (Americans With Disabilities Act) ve EU (Avrupa Birliği) yasal düzenlemelerine uyumludur.
- Örneğin, yazıların arkaplana karşı renk zıtlık oranı (4.5:1), yazıların 2 katına kadar büyütülebilir olması ve site içi navigasyonun temiz ve son derece anlaşılabilir olması gibi göz yormayan ve ulaşılabilir bir tasarımı hedefler.
- Görsel, duyusal ve zihinsel engelli bireyleri içinde barındıran geniş bir kullanıcı kitlesine hitap etmeyi hedefler.
Seviye AA (Tavsiye Edilen Standart)
- Seviye A'daki tüm özellikleri kapsar ve erişilebilirliğin kapsamını genişleterek daha geniş bir kullanıcı kitlesine ulaşmayı hedefler.
- En sık kullanılan tasarım sistemidir. ADA (Americans With Disabilities Act) ve EU (Avrupa Birliği) yasal düzenlemelerine uyumludur.
- Örneğin, yazıların arkaplana karşı renk zıtlık oranı (4.5:1), yazıların 2 katına kadar büyütülebilir olması ve site içi navigasyonun temiz ve son derece anlaşılabilir olması gibi göz yormayan ve ulaşılabilir bir tasarımı hedefler.
- Görsel, duyusal ve zihinsel engelli bireyleri içinde barındıran geniş bir kullanıcı kitlesine hitap etmeyi hedefler.
Seviye AAA (En Yüksek Standart)
- Tüm seviye A ve seviye AA kriterlerini karşılar ve çok daha katı bir erişilebilirlik politikası izler.
- En kapsamlı tasarım seviyesidir fakat buna ulaşmak oldukça zorludur ve ciddi bir çalışma ister.
- Sadece en iyi sonucu elde etmek isteyen yazılımcılar tarafından tercih edilir. Herhangi bir yasal bağlayıcılık durumu yoktur.
- Pratik anlamda örnek vermek gerekirse, okunulabilirliği maksimize etmek için yüksek renk zıtlığı oranı (7:1), sesli içerikler için işaret dili desteği, detaylı işlem hatası bildirimleri ve kullanıcının karşılaşılan sorunu rahatlıkla çözebilmesi adına onlara hitap eden yardım seçenekleri oluşturulması bu standart için olmazsa olmazlardandır.
- Hedef kitle ağırlıklı olarak çok ciddi engellere sahip kullanıcılar ve destekleyici teknolojileri sıklıkla kullanan kişilerdir.
Özetlemek gerekirse, website çalışmalarınızın daha geniş kitleye hitap etmesi kulağa güzel gelse de pek çok web geliştirici, dezavantajlı bireylerin website deneyimini gözardı etmektedir. Nasıl ki mobil uyumlu web tasarımlarına yoğunlaşarak websitemizi telefon kullanarak ziyaret eden kullanıcıların deneyimini arttırmayı hedefliyorsak, bu konvansiyonun tanımladığı prensipleri takip ederek daha da geniş bir kitleyi kapsayabiliriz. Bu da şüphesiz daha yüksek bir web trafiğine ve gelir artışına dönüşecektir. Ayriyeten, bu şekilde çalışarak eşitlikçi yönünüzü ortaya koyabilir, çalışmalarınızın daha fazla takdir toplamasını sağlayabilir ve yüksek kalite standartlarını yakalayabilirsiniz.
Yönergelerin tamamına buradan ulaşabilirsiniz.
Hüseyin Emeci
Website Sahibi
75